شهرستان کلات در نگاهی مختصر

شهرستان کلات نادر در شمال شرقی استان خراسان رضوی و در دامنه شمالی کوههای مرتفع و مصفای هزار مسجد با وسعتی در حدود 3500 کیلومتر مربع در 150  کیلومتری شهرستان مشهد قرار گرفته است . دور تا دور شهر کلات را حصاری طبیعی و سر به فلک کشیده ، صعود ناپذیر و بیضی شکل احاطه کرده . در این قلعه مستحکم و دژ طبیعی و تسخیر ناپذیر بدلیل موقعیت ویژه آن در طول تاریخ همواره مورد توجه سرداران ، جنگ آوران و نیز طاغیان بوده است که در کهن ترین متون تاریخی ( شاهنامه فردوسی ) از آن نام برده شده است . پیشه کلاتیها عمدتا" کشاورزی ، دامداری ، باغداری و بویژه شالیکاری می باشد . ابریشم بافی ، قالی و قالیچه بافی از جمله صنایع دستی و هنرهای دستی کم نظیر نوین ناحیه به شمار می آید .

 در عهد سامانیان ابو علی وفائق 2 تن از سرداران و امرای خراسانی پس از شکست به قلعه کلات پناه می برند . همچنین در عصر ایلخانان مغول ارغون پسر آباقان پس از شکست در برابر احمد تکودار به دژ کلات پناهنده می شود و احتمالا" از همان زمان است که دربند و مدخل جنوبی کلات به نام «دربند ارغوانشاه» شهرت یافته است و در دوران تیموری نیز این ناحیه دستخوش حوادث و رویدادهای گوناگونی می شود .

 بدون تردید شهرت اصلی کلات بدلیل انتساب آن به « نادرشاه افشار» است که پایه قدرت و تقویت نیروی نظامی وی در سرآغاز شکل گیری قدرتش بوده است بنابراین دوران طلایی و رونق کلات عهد نادری بوده و پس از آن به تدریج از نقش تعیین کننده و مؤثر آن در حوادث سیاسی و نظامی خراسان کاسته شده تا به امروز که دیگر بار به اعتبار جایگاه تاریخی و وجود آثار و موقعیت جغرافیایی مکان قابل توجهی برای گردشگران داخلی و خارجی گردیده است . عمارت خورشید ، مسجد کبود گنبد ، کتیبه نادری ، برجهای نادری ، بند نادری ، قلعه فرود ، برج ارغون شاه از جمله مهمترین آثار تاریخی شهرستان و مجموعه آبشار قره سو ، آبشار اورتکند ، جنگل ارس هزار مسجد ، تفرجگاههای ایده لیک ، حمام قلعه و سینی از جمله مهمترین تفرجگاهها و مناظر طبیعی بی شمار شهرستان می باشد .

  شهر کلات حدود 8000 نفر را در خود جای داده که به زبانهای کردی ، ترکی ، لری و فارسی تکلّم می نمایند . (وسعت محدوده شهر که گسترش طولی دارد حدود 8/1 کیلومتر مربع می باشد) این شهردارای 2 دروازه ورود و خروج میباشد. یکی در شمال شرقی شهر بنام دروازه نفطه و دیگری در جنوب غربی آن بنام دروازه دربند ارغون شاه می باشد . که راه اصلی قبل از احداث تونل بوده و دارای مناظر بسیار زیبا و کم نظیر که هر رهگذری را مجذوب خود می سازد .

 شهر کلات با استفاده از راه آسفالته با شهرهای مشهد و درگز ارتباط دارد . لازم به ذکر است این راهها دارای پیچ و خمهای فراوان خطرناک و گردنه (حدود 40 کیلومتر) می باشد که عبور و مرور در این راهها خصوصا" در فصل پاییز و زمستان را با خطرات و مشکلات فراوان همراه می کند . از لحاظ راههای روستایی نیز تعداد اندکی از روستا ها دارای جاده آسفالته بوده و مابقی روستاها از راههای ارتباطی مناسبی برخوردار نیستند . این امر مشکلات فراوانی برای مردم و ارگانهای دولتی مخصوصا" مرکز بهداشت شهرستان که عهده دار ارائه خدمات بهداشتی _ درمانی به روستاییان می باشد ایجاد کرده است . 

منبع : سایت فرمانداری کلات نادر